Jesteś niezalogowany
NOWE KONTO

Polski Deutsch

      Zapomniałem hasło/login


ä ß ö ü ą ę ś ć ł ń ó ż ź
Nie znaleziono żadnego obiektu
opcje zaawansowane
Wyczyść




Ujazd Górny
stap: Pewnie nadawca tak się rozpisał, że miejsca z tyłu kartki nawet na znaczek nie było... Ze szkodą dla naszego portalu :)
Folwark przypałacowy (dawny), Mazurowice
stap: To prawdopodobnie jakaś niedziela i powrót dzieci z kościoła. Może i nawet to Wielkanoc - patrząc na stan przyrody.
Cmentarz ewangelicki (dawny), Rusko
stap: Tzn, teraz myślę, na 99 %, że to twarz zapalającej znicz, odbita w tym czymś, jak w lustrze. Tylko to "lustro" musiałoby być raczej z prawej strony tej osoby, na poziomie jej twarzy..
Cmentarz ewangelicki (dawny), Rusko
stap: ps. To krzyz nagrobkowy i jest objęty w całości, nie widać tylko betonowej ramki grobu - ale za to widać trzepak.:)
Malczyce
stap: Widok porównawczy

Ostatnio dodane
znaczniki do mapy

Iras (Legzol)
Hellrid
Hellrid
Iras (Legzol)
Iras (Legzol)
Iras (Legzol)
Iras (Legzol)
Iras (Legzol)
Alistair
Iras (Legzol)
Iras (Legzol)
Iras (Legzol)
Alistair
Alistair
Alistair
MacGyver_74
Sendu
Parsley
Sendu
Rob G.
Rob G.

Ostatnio wyszukiwane hasła


 
 
 
 
Przewodnik. Historia i zabytki Prochowic
Autor: Babinicz°, Data dodania: 2012-04-07 22:30:27, Aktualizacja: 2014-04-07 15:13:48, Odsłon: 5970

Wstęp


 

Stary herb miasta Prochowic

Zdjęcie nr 1



Prochowice Śląskie założone zostały w początkach XIII w. na terenie dogodnym do obrony, w rozwidleniu ważnych traktów komunikacyjnych Wrocław – Zgorzelec i Wrocław – Głogów w pobliżu miejsca (ok. 4 km) w którym Kaczawa wpada do Odry. Wczesnośredniowieczna osada posiadała już w r. 1217 kościół. Jej mieszkańcy trudnili się głównie rybołówstwem, myślistwem, rzemiosłem, hodowlą bydła i rolnictwem. Właścicielem osady był w XII w. palatyn Legnicy Iko (Ycco) – wierny towarzysz księcia Bolesława Rogatki. Siedzibą właściciela był drewniany gródek obronny, być może stojący na miejscu późniejszego zamku prochowickiego. W r. 1280 osada otrzymuje prawa miejskie, potwierdzone przez Bolka I Świdnickiego w r. 1293. Na przełomie XIII i XIV wieku powstaje tu murowany zamek, a miasteczko zostaje uregulowane i otoczone pasmem – najprawdopodobniej drewnianych, lub drewniano-ziemnych fortyfikacji.
Po śmierci Ika właścicielem zostaje jego syn – Miron – kasztelan na zamku wrocławskim, który przekazuje Prochowice swemu synowi – Stefanowi dworzaninowi książąt legnickich.
Legnickich Legnickich. 1383 rycerz Piotr z Prochowic – prawnuk Ika odstępuje zamek i miasto księciu Ruprechtowi Legnickiemu. Prochowice są już wtedy dość zamożnym miasteczkiem. Od r. 1374 mają monopol na handel solą w swoim regionie. Monopol ten przetrwa aż do r. 1814. W r. 1424 powstaje w Prochowicach murowany ratusz, a w r. 1426 – murowany kościół parafialny p.w. Św. Andrzeja. Jest to już drugi kościół w osadzie. Poprzedni drewniany kościółek p.w. Św. Anny zachowuje się aż do 1428 r., w którym to czasie Husyci napadają na Prochowice, palą je i plądrują, niszczą kościoły, domy mieszkalne i umocnienia miejskie. Po najeździe Husytów miasteczko dość szybko się odbudowuje i rozbudowuje. W l. 1430-1450 otacza się murami z kamienia i częściowo z cegły murami obronnymi, z czterema bramami miejskimi. Resztki tych murów zachowały się do dziś.

Fragment średniowiecznych murów obronnych.
 

Zdjęcie nr 2




Widok ogólny Prochowic

Zdjęcie nr 3




W r. 1480 powstaje nowa kaplica p.w. Św. Leonarda (później Św. Ducha) przy szpitalu założonym tu jeszcze w XII w. Miasto zmienia kilkakrotnie właścicieli. Książę legnicki sprzedaje Prochowice Zedlitzom (Seydliczom) – ci z kolei Oppersdorfom. Zamek przechodził kolejne rozbudowy i przebudowy w latach 1540-1589. Ok. r. 1560 otwiera się bowiem dwie nowe furty miejskie. Również w XVI w. powstają pierwsze murowane budynki mieszkalne. Jeden z nich przy Rynku nr 29 – zachował się – choć nieco w zmienionej formie – do dzisiaj. Pod koniec XVI i w w. XVII od czasu do czasu w zamku prochowckim zamieszkują książęta Legniccy – Fryderyk, Jerzy, Rudolf i Jerzy Wilhelm – ostatni Piast, zmarły w 1675 r. W r. 1664 mieszka tu także księżna – wdowa Anna Zofia Legnicka
W r. 1568 miasto nawiedza straszliwa zaraza. Epidemia cholery trwa przez 28 dni i dziesiątkuje mieszkańców Prochowc. Przemiany polityczne zachodzące na Śląsku odzwierciedlają się również i w Prochowicach. Pomimo uznania zwierzchnictwa czeskiego czeskiego XV w. książęta legniccy zachowują do śmierci ostatniego z nich władzę nad księstwem legnickim. Podobnie wygląda sytuacja w 1620 r., kiedy Śląsk zajmuje Austria. W 1642 r. miasto i zamek zdobywają wojska szwedzkie, powodując liczne zniszczenia. W r. 1675 linia Piastów wygasa i księstwo legnickie podlega już bezpośrednio kolejno Austrii, później Prusom (od r. 1741).
W r. 1737 kościół Św. Andrzeja – po przekazaniu gminie protestanckiej przechodzi gruntowną przebudowę. Miasteczko ulega modernizacji, przebudowuje się liczne budynki mieszkalne – zwłaszcza przy Rynku. W latach 1740-41 Prusacy zdobywają Śląsk. Odbija się to niekorzystnie przez długie lata na wielu miasteczkach śląskich. I tak np. w r. 1650 Prochowice liczą 700 mieszkańców, po najeździe pruskim w r. 1750 liczba mieszkańców spada do 628, a w r. 1760 – do 565.

Widok na Ratusz

Zdjęcie nr 4


W r. 1769 miasteczko płonie (uprzednio w l. 1642-1683). Następuje kolejna przebudowa kamieniczek przyrynkowych i ratusza. W r. 1784 powstają w Prochowicach pierwsze wodociągi. Miasteczko powoli zaczyna się znowu odradzać. Liczba ludności w r. 1780 wynosi 731 mieszkańców. Nadchodzą jednak nowe klęski. W latach 1806-1808 – w czasie wojen napoleońskich przewinęło się przez Prochowice i jego okolice ok. 75 tyś. żołnierzy. W r. 1813 kwateruje w mieście i jego okolicach ok. 10 tysięcy żołnierzy napoleońskich. Zbudowano dla nich ponad 1000 baraków, trzy piekarnie miejskie pracowały bez przerwy; dziennie zabijano ok. 30 sztuk bydła. W tym czasie rozpoczyna się – trwająca aż do 1833 r. rozbiórka bram miejskich i średniowiecznych murów miejskich. W r. 1823 zburzono starą kaplicę szpitalną p.w. Św. Ducha. W l. 1824-26 wybudowano na jej miejscu nową kaplicę. W r. 1830 ulegają zniszczeniu górne partie zamku, który w r. 1820 przeszedł w ręce kolejnych właścicieli prywatnych. W l. 1845-1847 buduje się nowy kościół katolicki p.w. Św. Jana oraz szkołę.
W r. 1845 liczba mieszkańców zaczyna raptownie wzrastać i wynosi już 1217. W 1898 r. Prochowice otrzymują kolejne połączeni z Legnicą i Ścinawą. W r. 1906 wybudowano elektrownię. Miasteczko otrzymuje nowe zakłady przemysłowe.
W r 1910 istnieją tu 2 browary, 2 gorzelnie, 2 garbarnie, cegielnia, fabryka konserw i szereg warsztatów rzemieślniczych. W Rzemieślniczych. 1907 Prochowice liczą 2140 mieszkańców, a w r. 1939 – 2797 mieszkańców.
W r. 1945 Prochowice uniknęły poważniejszych zniszczeń wojennych. W 1961 liczyły 2570 mieszkańców,
a w r. 1965 – 2902 mieszkańców, przekraczając przedwojenną liczbę mieszkańców. W miasteczku istnieje obecnie szereg zakładów produkcyjnych, jak Zakłady Białoskórnicze, młyny, Zakłady Jajczarsko-Drobiarskie, tartak oraz szereg placówek kulturalnych jak: Międzyzakładowy Dom Kultury, „Renifer”, Biblioteka Wiejska i inne. Prochowice zachowały swój średniowieczny plan miasta, centralny zarys obwodu fortyfikacji miejskich z resztkami kamiennych murów obronnych, zabytkowy ratusz, zamek, kościół, gospodę i kilka zabytkowych domów mieszkalnych.


Dolnośląskie Zakłady Białoskórniczo -Rekawicznicze ,,RENIFER"

 

Zdjęcie nr 5
Zdjęcie nr 6











ZABYTKI PROCHOWIC



1. ZABYTKOWY PLAN MIASTA
Wytyczony w XIII w. uległ nieznacznym przekształceniom w wieku XIV i XV, w wieku XVI oraz w XIX. Trzon kompozycji planu miejskiego stanowi regularny, prostokątny rynek z wychodzącymi zeń sześcioma ulicami. Granice tego planu określają resztki murów miejskich wzniesionych w XV w. oraz fragmenty dawnej uliczki wzdłuż murów (dzisiaj np. ul. Zakątna, ul. Wolności). U wylotu dzisiejszych ulic Legnickiej, Wrocławskiej, Kochanowskiego i 1-go Maja stały wierze bramne strzegąc wjazdu do średniowiecznego miasta. Poza murami znajdował się kościół p.w. Św. Andrzeja oraz zamek wraz z parkiem włączonym w obszar miasta dopiero w r.1907.





Zamek w Prochowicach wczoraj i dziś
 

Zdjęcie nr 7
Zdjęcie nr 8











2. RESZTKI MIEJSKICH MURÓW OBRONNYCH. Zabytek gr. 3.
Mury obronne z kamienia i cegły wzniesiono wokół Prochowic w latach 1430-1450. Bramy miejskie nosiły nazwy – Legnicka albo Kościelna (u wylotu ul. Legnickiej), Głogowska (u wylotu ul. Kochanowskiego), Wrocławska (u wylotu ul. Wrocławskiej) i Nowa albo Wołowska (u 1-go Maja). Ta ostatnia przebita została w wieku XVI. Mury miejskie uległy poważnym zniszczeniom w latach 1428 (najazd Husytów) i 1642 (najazd Szwedów pod dowództwem Torstensona). Rozbiórkę murów przeprowadzono w latach 1813-1830. Do dziś zachowały się ich niewielkie resztki na południowym skraju miasta (wzdłuż ul. Zakątnej) oraz wzdłuż ul. Podwale. Obronę miasteczka od północy wzmacniały fortyfikacje zamku oraz rzeka Kaczawa.

Mury obronne


3. ZAMEK – zabytek gr. I.
Wzniesiony na początku wieku XIV (ok. r.1309?) lub na przełomie XIII na XIV wiek z kamienia i cegły przez rycerza Stefana z Prochowic – syna kasztelana zamku wrocławskiego – Mikrona. W swojej pierwotnej postaci zamek średniowieczny składał się z wierzy obronnej (B), domu mieszkalnego (A) i prostokątnego dziedzińca (A) otoczonego wysokim murem obronnym (J). Całość oblewała dookoła fosa, przez którą prowadził zwodzony most. W połowie w. XVI (1548-1550) rodzina ówczesnych posiadaczy zamku przeprowadziła jego przebudowę w formach renesansowych. Wzniesiono wówczas skrzydło środkowe przy wieży (C), w którym prawdopodobnie znajdował się kaplica zamkowa oraz skrzydło wschodnie (wzdłuż średniowiecznych murów) rozebrane następnie w latach 1580-1582. Drugą, również renesansową rozbudowę zamku przeprowadził w latach 1580-1582 – kolejny jego właściciel Schőnaich. Do średniowiecznego domu mieszkalnego dobudowano reprezentacyjne schody zewnętrzne. Wzniesiono nowe skrzydło południowe (E) oraz skrzydło wschodnie (D), rozbijając dawny mur obronny od wschodu i budynek z lat 1548-1550. W ten sposób stworzono także drugi – bardziej ozdobny dziedziniec zamkowy (K). Rozbudowano mur obronny od zachodu, a całość otoczono wałami ziemnymi z czterema potężnymi bastejami (L) przystosowanymi do działań artyleryjskich. Wzniesiono część kamiennych obramowań okiennych w dawnych skrzydłach oraz dekorowano całość nowymi tynkami i kompozycjami sgrafittowymi.


 

Zdjęcie nr 9



Wieża zamku w Prochowicach

W latach trzydziestych XIX w. zamek odbudowano nadbudowując czwartą kondygnację średniowiecznego budynku mieszkalnego oraz wznosząc budynki folwarczne na południowym przedpolu zamku. W początkach nowego stulecia ok. 1905 r. przy renowacji zamku przebudowano niektóre jego wnętrza, obniżono skrzydło południowe na prawo od bramy, zmieniono zwieńczenie wieży, zniszczono renesansowe sgraffita, szczyty, ganki i część kamieniarki. Od południa dobudowano dużą salę jadalną. Od r. 1945 zamek nie był użytkowany. W r. 1959 runęła część domu średniowiecznego, obsunęły się detale kamieniarskie, zagrożona została wieża. W latach 1960-1961 z funduszu Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków przeprowadzono wstępne prace konserwatorskie ratując dom średniowieczny i wieżę przed zniszczeniem. Usunięto również zniszczony XIX-wieczny wysoki hełm wieży zastępując go prowizorycznym dachem. Uzupełniono więźbę i dach domu średniowiecznego, skrzydła środkowego i skrzydła wschodniego. Przeprowadzono również badania naukowe zamku.
W latach 1966-1968 część zamku uporządkował przy pomocy młodzieży Społeczny Opiekun Zamku – Jan Gębarowski. W pomieszczeniach średniowiecznego domku mieszkalnego ulokowano ekspozycję Muzeum Regionalnego w Legnicy i oddział LOK. Salę jadalną szpecącą wschodnią stronę zespołu zamkowego – rozebrano.
Jak widać z przedstawionej powyżej historii – zamek prochowicki stanowi dziś zespół różnych budowli powstających bądź przebudowanych w różnych epokach i reprezentujących niejednolity charakter stylowy. Główne reprezentacyjne wejście do zamku wiedzie dziś poprzez most nad Kaczawą od strony miasta (strona południowa zespołu zamkowego) i bramę w skrzydle „E”. W ten sposób dostajemy się na dziedziniec „K” otoczony z trzech stron zabudowaniami odznaczającymi się piękną renesansową kamieniarką (portale, okna, konsole ganku itp.). Zachodnia strona dziedzińca jest nieodbudowana. Dziedziniec „K” ograniczony tu jest tylko niskim murem oporowym wyznaczającym zgrubsza przebieg dawnej fosy. Najbardziej interesujące w zabudowie okalającej dziedziniec są średniowieczna wieża (G) i wschodnie dwupiętrowe, renesansowe skrzydło (E), w którym zachowały się sklepione pomieszczenia i ozdobny ganek zewnętrzny wsparty na rzeźbionych wspornikach. W skrzydle tym także zachowały się renesansowe okna. Wieża założona na rzucie prostokąta o wymiarach 7,70x8,00 m posiada u podstawy mur grubości ponad 2 m. W miarę wysokoći grubość muru jest redukowana kilkoma odsadzkami. W wieży zachowały się wąskie otwory strzelnicze, małe okienka o obramowaniu renesansowym oraz śladu zamurowanego blankowania średniowiecznego. Górne kondygnacje wieży są sklepione. Wysokość wieży wynosi (bez dachu) ok. 32 m. Dzisiaj istniejące zwieńczenie blankami wykonane zostało w pocz. XX w. W skrzydle południowym (E) zachował się piękny renesansowy portal o bogatym profilu i płaskorzeźbionych ozdobach (głowy i rozety). Poprzez bogaty (choć dziś poważnie zniszczony) portal i sień przejazdową skrzydła (C) dostajemy się na drugi dziedziniec zamku prochowickiego (H). Północną ścianę tego dziedzińca tworzy elewacja mieszkalnego domu gotyckiego (A) wzbogacona renesansowymi schodami zewnętrznymi oraz kamiennymi obramieniami okien. Część tego skrzydła znajdująca się w płn.-wschodnim narożniku dziedzińca uległa zawaleniu.


Wczesnorenesansowy portal kamienny

 

Zdjęcie nr 10




Segment balustrady tarasu nad skrzydłem (E)

Zdjęcie nr 11


We wnętrzach domu gotyckiego zachowały się m.in. renesansowe sklepienia i stropy, renesansowe portale kamienne oraz w niektórych partiach dobrze czytelny gotycki układ cegieł. W skrzydle C warto zwrócić uwagę na renesansowy portal kamienny z datą 1550 znajdujący się w sieni przejazdowej. W ścianie południowej tego skrzydła zachowały się resztki średniowiecznego muru obronnego, dobijającego do wieży wraz ze śladem ostrołukowego otworu bramnego. Na poddaszu skrzydła C (ściana wschodnia wieży) zachowały się resztki ściennych dekoracji malarskich w formie zielono-czerwonych kwietnych girland. Pod skrzydłem C znajduje się piwnica sklepiona sklepieniem kolebkowym. Skrzydło wschodnie dziedzińca jest mało interesujące po przebudowach z XIX i XX wieku.
Teren zamku od zachodu i północy otoczony jest niskim murem wzniesionym w II połowie XVI wieku. Poza murem teren obniża się (różnica wynosi ok. 2 m) wyznaczając mniej więcej przebieg dawnej fosy obronnej. W zachodnim odcinku muru – mniej więcej na osi dziedzińca H znajduje się basteja (F) założona na rzucie zbliżonym do półkola, względnie nieregularnego wieloboku. Basteja ta umacniała obronę odsłoniętego od wschodu dziedzińca zamkowego.
Ślady fosy czytelne są także w znacznym obniżeniu terenu po stronie wschodniej skrzydeł zamkowych.
Zamek prochowicki należy do bardziej interesujących zamków nizinnych Dolnego Śląska. Wszystkie budynki zamkowe wzniesione zostały z cegły, której różnorodne wymiary i charakter wiązania pomagają w datowaniu poszczególnych faz rozbudowy i przebudowy kompleksu zamkowego.

Niestety, od kilkunastu lat zamek przechodzi w prywatne ręce. Szkoda, że zamek nie ma dobrego gospodarza jakim był kustosz, Jan Gębarowski. Dzisiaj zamek jest zamknięty i niedostępny dla turystów.


Panorama Prochowic

Zdjęcie nr 12





Opracował Babinicz



Przewodnik Historia i zabytki Prochowic Autor M.Przyłęcki..Wyd.L.K.O.nad Z


/ / /